RAZNI IZVOĐAČI
Ex-Yu Electronica vol. IX
Monofonika/Kulturni centar Maribor
*****
Naslov kompilacije bi doista mogao glasiti “blast from the past”. Jer, “Ex YU electronica vol IX” koju su složili Igor Mihovilović, Petar Pečur, Višeslav Laboš i Dušan Hedl, iz arhiva je izvukao deset vremešnih snimaka “elektronike” izvođača formalno smještenih unutar post-punka, alternativnog rocka, proto-industriala, avangarde nadahnute krautrockerskim eksperimentima… Novi je to podsjetnik na vitalne sokove koji su u osamdesetima strujali ispod glavnih tokova; marginalizirani i manje poznati bilo zbog nezainteresiranosti diskografske industrije i mainstream medija ili pak svojevoljnim odabirom margine koja jamči autorsku slobodu.
Neki nisu imali šanse izaći iz poznatih krugova
Neki od njih – poput splitskih Tužnih ušiju (“Hod kroz maglu”, 1986.) svojim su electro/goth stilom na tragu tadašnjih komercijalno prepoznatih U škripcu, mogli – uz malo sreće – ostvariti i proboj na rock “nadzemlje”, no zagrebačka SexA (“Cvijeće”, 1985.) unatoč kvaliteti svojeg opusa koji je bio “na ti” s perjanicima angloameričke alter scene, naprosto nisu imali šanse izaći iz kruga odane, no malobrojne sljedbe koja je s guštom srkala njihov mračni post-punkerski iskaz.
Rumplstinski iliti RLS – sjajan splitski post-punk band predvođen Nikolom Radmanom – imao je dodatni hendikep djelovanja na lokalnoj sceni koja je unatoč silnim ograničenjima i “prokletstvu provincije” iznjedrila kvalitetom itekako moćnu, no za većinu nevidljivu alternativnu produkciju kasnih osamdesetih i ranih devedesetih. Nowy LEF je svojom “Financial Capital. Fear Of Silence” iz 1990. predstavio bezgrješnu kombinacije ambijentalne elektronike nadahnute krautrockerskim posezanjima za musique conqrete i “sociološkog narativa”, dok je znani Satan Panonski s “Posljednji dinosaur umire” pokazao i onu svoju drugu (nepankersku) stranu smionog lo-fi zvučnog eksperimenta na samoj granici kakofonije.
Komplimenti autorima kompilacije
Sarajevski Fritz und Hans čija “Luda kutija” otvara B stranu vinila nadahnuti su njemačkom electro (Kraftwerk, DAF… ) i krautrock scenom te melodioznošću synth-popa dok su – srećom diskografski “posthumno” dobro pokriveni – Trobecove krušne peći temom “Aulida” (1985.) bili na suprotnom polu. S basom koji duguje i “poukama” Gang Of Four, zvučnim diverzijama te eksperimentalnim teksturama Trobeci su potpisali komad koji je istovremeno čak i plesno podatan i avangardan do srži.
Tri posljednja broja su pak pripala slovenskim (ranije mi nepoznatim) bandovima. Masaker su temom “Dol z Bando” donijeli vraški intrigantan (pankoidni) košmaran komad kojeg se može smjestiti uz bok 23 Skidoo ili You Got The Fetus In Your Breath odnosno u krug rane “lajbahovštine”, Abbildugen Variete (“Republikanski marš”. 1983.) fascinantnu kombinaciju industriala i pseudoreligijske mistike. a Mario Marzidovšek minijaturom iz 1986. bizaran zvučni kolaž (koji me podsjetio na eksperimente Hugha Hoppera iz sedamdesetih).
“Ex YU electronica IX” zaslužuje stoga komplimente autorima kompilacije, ali i mjesto u diskoteci svakoga koga zanimaju marginalizirani “alternativni” tokovi opjevane ex-Yu scene u osamdesetima.